Van de magie van opkomende markten is weinig meer over. De eens zo vitale Chinese draak lijkt uitgeblust en het recent opheffen van het BRIC fonds (Brazilië, India, China en Rusland) door Goldman Sachs is misschien wel illustratief voor de malaise waarin de opkomende markten zich momenteel bevinden. Over de afgelopen vijf jaar blijft de MSCI EM index ver achter bij de MSCI World index, die uitsluitend bestaat uit aandelen uit ontwikkelde landen. Beleggers in de MSCI World Index zagen hun vermogen in euro’s met 78 procent toenemen terwijl de MSCI EM index na vijf jaar drie procent in het rood noteert.
Slechtnieuwsshow werkt een negatieve spiraal in de hand
Redenen voor het achterblijven van de eens zo mateloos populaire nieuwe economieën zijn er in overvloed. Een belangrijke factor is de tanende economische groei in China. Volgens de officiële cijfers groeide de economie nog met 6,9 procent in het derde kwartaal van 2015. Hoewel dit fors hoger is dan de gemiddelde wereldwijde groei van ongeveer 3 procent voor 2015, is dit getal wel het laagst gerapporteerde groeipercentage sinds de economische crisis van 2008. Daarbij komt nog dat veel beleggers de juistheid van de officiële cijfers sterk in twijfel trekken, waarbij de werkelijke economische groei in China volgens analisten eerder uitkomt op 5-6%.
Grondstofafhankelijkheid
De groeivertraging in China en de transitie van een investerings-en export gedreven economische groei naar een door binnenlandse consumptie gedreven groei hebben een stevige impact gehad op de grondstoffenmarkt. De prijzen van basismaterialen stegen in het kielzog van het Chinese groeiwonder naar historische hoogtepunten, maar staan nu mede door de afnemende vraag stevig onder druk. De scherpe prijsdaling van grondstoffen heeft een grote impact op opkomende economieën die voor een belangrijk deel afhankelijk zijn van de grondstoffenhandel. Overheidsbegrotingen van landen zoals Nigeria, Rusland en Brazilië staan onder druk, wat de economische groei negatief beïnvloedt.
Braziliaanse puinhoop
Met Brazilië treffen we een land dat kampt met meer grote problemen. Hoewel gedacht werd dat het WK voetbal van 2014 de Braziliaanse economie een slinger kon geven, is de samba duidelijk uit de economie verdwenen. Brazilië staat in brand, en niet om de minste redenen: minder export naar China, oliebedrijf Petrobras, staatseigendom, is verwikkeld in een omvangrijk corruptieschandaal dat zowel zakelijk als politiek Brazilië raakt, president Dilma Rousseff staat zwaar onder druk en wordt onderworpen aan een afzettingsprocedure en kerngrondstoffen zoals ijzererts, olie en koffie zijn hard in prijs gedaald. Dit alles gecombineerd met een werkloosheid van 7,9 procent, een inflatie van meer dan 10 procent en een economische krimp van 4,5 procent in het derde kwartaal en het wordt duidelijk waarom de Braziliaanse beursindex Bovespa in het lopende jaar 8,75 procent in de min staat. Dit is echter in lokale valuta, waardoor het verlies door een zwakker wordende real voor een eurobelegger oploopt tot -28,85 procent.
Kapitaalvlucht
Een andere factor die opkomende markten parten speelt is de aanstaande renteverhoging van de Fed. Bij de aankondiging van het afbouwen van de steunmaatregelen in 2013, de zogenaamde taper tantrum, volgde al een schokgolf door emerging markets en nu lijkt de historische renteverhoging weer een startsignaal te zijn voor turbulentie in opkomende landen. Een stijgende Amerikaanse rente kan zorgen voor uitstroom van kapitaal uit opkomende landen en het aantrekken van de waarde van de Amerikaanse dollar. Opkomende landen zijn de afgelopen jaren veel dollarschulden aangegaan, wat druk kan zetten op de mogelijkheid om de leningen terug te betalen. Morgan Stanley’s Fragile 5 (Indonesië, Zuid-Afrika, Turkije, India en Brazilië) kunnen het wat dat betreft zwaar krijgen, net als de valuta’s van opkomende landen.
Lage waardering
De impopulariteit van opkomende markten is duidelijk merkbaar. Beleggers onttrokken miljarden uit opkomende landen, wat de koersen onder druk zette. Hierdoor zijn de waarderingen van opkomende markten echter veel lager dan die van ontwikkelde landen, wat een mogelijk interessant instapmoment kan zijn. De onderstaande grafiek laat het verschil in waardering zien op basis van koers/winst verhouding tussen de MSCI World Index en de MSCI EM Index over de laatste vijf jaar.
Contrair positief
Ondanks, of misschien juist vanwege het achterblijven van emerging markets, zijn er beleggers die het voor 2016 wel in deze landen zien zitten. Zo verwachten bijvoorbeeld Mr. Emerging Markets Mark Mobius, East Capital, Schroders en Goldman Sachs herstel van de economische groei en zien daarmee 2016 positief tegemoet voor opkomende landen.
De risico’s van emerging markets
Beleggen in opkomende landen is echter niet zonder risico’s en beleggers doen er goed aan om zich hierin te verdiepen en deze risico’s in ogenschouw te nemen bij hun beleggingsbeslissing. Een aantal typische emerging market risico’s op een rij:
Politiek risico: regeringen in opkomende landen zijn niet zo stabiel als in ontwikkelde landen en sommige regeringen hebben in het verleden bewezen om er niet voor terug te deinzen om private bezittingen te nationaliseren. Daarnaast kan politiek beleid de stabiliteit in de regio schaden, in het ergste geval met sociale onrust en oorlog tot gevolg.
Illiquiditeit: aandelen van ontwikkelde landen kunnen binnen een mum van tijd tegen een goede prijs met lage kosten verhandeld worden, maar de liquiditeit van aandelenmarkten van opkomende landen kan flink lager zijn. Dat kan zorgen voor prijsinefficiëntie, vertraging van de uitvoering van orders en hogere handelskosten.
Corporate governance: aandeelhouders zijn de eigenaar van een bedrijf, maar ze zijn niet de baas. Dat is het management. Hoewel het management in theorie het belang dient van de aandeelhouders blijkt dit niveau van corporate governance niet in iedere organisatie en in ieder land op hetzelfde niveau te liggen. Het blijkt soms dat in opkomende landen het management of zelfs de overheid de touwtjes stevig in handen hebben en de aandeelhouders daarmee buitenspel zetten.
Valutarisico: beleggen in niet-euro landen brengt een extra risico- en rendementsbron met zich mee in de vorm van wisselkoersveranderingen. Hierdoor kan een koerswinst van 10 procent in rook opgaan wanneer de lokale valuta waarin het aandeel is aangekocht met 10 procent verzwakt ten opzichte van de euro. Daarbij kan de volatiliteit van valuta’s van opkomende landen soms hevig zijn. Dit wisselkoersrisico kan een belegger indammen door te kiezen voor een naar euro’s gehedgde fondsklasse, waarbij het valutarisico via derivaten wordt afgedekt.
Afhankelijkheid van grondstoffen: landen als Nigeria, Zuid-Afrika, Ghana, Brazilië en Venezuela zijn in belangrijke mate afhankelijk van de grondstofprijzen. In tijden van economische hoogconjunctuur groeien de bomen tot in de hemel, maar wanneer het tij keert, dan komen overheidsbegrotingen onder druk te staan, zoals nu het geval is. De afhankelijkheid van de grillige grondstoffenmarkt is een risico waar beleggers in opkomende landen rekening mee moeten houden.
Morningstar’s favoriete emerging market beleggingsfondsen
Er zijn een aantal interessante beleggingsfondsen waar een belegger uit kan kiezen wanneer hij zijn blootstelling aan deze regio wil vergroten. Dit kan zowel via aandelenfondsen als obligatiefondsen (emerging market debt). Onze favorieten op een rij:
Beleggingsfondsen met een Gold, Silver of Bronze Morningstar Analyst Rating in de categorie Aandelen Emerging Markets, gerangschikt op YTD rendement:
Beleggingsfondsen met een Gold, Silver of Bronze Morningstar Analyst Rating in de categorie Obligaties Emerging Markets Hard Currency, gerangschikt op YTD rendement:
