Belangrijkste opmerkingen

• Europese ESG-fondsen hebben hun defensieblootstelling aanzienlijk verhoogd sinds de grootschalige invasie van Rusland in Oekraïne in 2022.
• De Europese Commissie en ESMA benadrukken dat duurzame fondsen onder bepaalde voorwaarden defensiebedrijven kunnen omvatten.
• Vermogensbeheerders blijven verdeeld over definities, implicaties van dual-use technologie, drempels en risico’s van het opnemen van wapenproducenten in hun portefeuilles.

Net nu wereldleiders worstelen met een afbrokkelende wereldorde, heroverwegen beleggers de rol van defensiebedrijven in portefeuilles met een focus op milieu, maatschappij en goed bestuur. Toen de Sustainable Finance Disclosure Regulation in maart 2021 van kracht werd, waren defensiebedrijven zeker niet wat de markten in gedachten hadden. Nu, in juli 2025, worstelt het continent om duurzaamheidsdoelen te verzoenen met veiligheidsvereisten.

Sinds de grootschalige invasie van Rusland in Oekraïne in 2022 is de blootstelling van ESG Europese aandelenfondsen aan lucht- en ruimtevaart en defensie (A&D) gemiddeld met een factor 2,7 gestegen, zegt Hortense Bioy, hoofd onderzoek naar duurzaam beleggen bij Morningstar Sustainalytics. Deze trend is verder versneld na de aankondiging van het plan “ReArm Europe” eerder dit jaar.

Volgens gegevens van Morningstar heeft ongeveer 43% van de Europese ESG-fondsen nu een zekere blootstelling aan A&D, waarmee de kloof met niet-ESG-fondsen, die een blootstelling van 56% hebben, kleiner wordt. “Hoewel we niet veel meer defensieblootstelling hebben gezien bij artikel 9-fondsen, die slechts 4% van alle EU-fondsen vertegenwoordigen, is de defensieblootstelling bij Artikel 8-fondsen toegenomen”, aldus Bioy.

Artikel 8, ook wel ‘lichtgroene’ fondsen genoemd, bevorderen milieu- of sociale kenmerken, terwijl de striktere Artikel 9, of ‘donkergroene’ fondsen een duurzaamheidsdoelstelling moeten hebben en aan strengere publicatienormen moeten voldoen. Artikel 6-fondsen bevorderen daarentegen geen ESG-kenmerken en streven geen duurzaamheidsdoelstellingen na onder SFDR.

Wat zegt de EU over defensie in ESG-fondsen?

Deze ontwikkeling weerspiegelt niet alleen een groeiende belangstelling van beleggers voor goed presterende aandelen in defensie, maar ook een herijking van de interpretaties van de regelgeving, waarbij de Europese Commissie heeft verduidelijkt dat de FRR beleggingen in defensie niet uitsluit.

In een recente mededeling benadrukte de Commissie dat “het EU-kader voor duurzame financiering verenigbaar is met investeringen in de defensiesector. Duurzaamheidsinformatie is “horizontaal van toepassing op alle sectoren” en het kader “stelt geen beperkingen aan de financiering van welke sector dan ook, inclusief de defensiesector”. Elke investering moet individueel worden beoordeeld en mag niet worden afgewezen op basis van alleen de classificatie van de sector.

Deze verduidelijking is cruciaal, zegt Bioy: de Commissie wil elke twijfel wegnemen dat duurzame fondsen, onder bepaalde voorwaarden, defensiebedrijven kunnen omvatten.

Niemand wil de defensierally missen

De recente rally in de sector is een krachtig lokmiddel gebleken voor fondsbeheerders. Europese defensieaandelen zijn sinds 2022 sterk gestegen en ESG-fondsen hebben dit opgemerkt. Actieve ESG Europese aandelenfondsen hebben deze trend aangevoerd en hun blootstelling aan de sector in de afgelopen drie jaar verdrievoudigd. In maart 2025 hadden deze fondsen een gemiddelde allocatie van 1,9% aan A&D aandelen, vergeleken met 2,3% in niet-ESG fondsen. De ooit aanzienlijke kloof tussen ESG- en conventionele strategieën is kleiner geworden.

Passieve ESG-fondsen wijzen slechts 0,6% toe aan de sector, vergeleken met 1,7% voor niet-ESG passieve fondsen. Toch is dit een stijging ten opzichte van voorgaande jaren. Voor de context: De A&D sector vertegenwoordigt momenteel ongeveer 4% van de Morningstar Ontwikkeld Europa-indextegenover 1,5% drie jaar geleden.

De verandering is deels het gevolg van prestaties. Aandelen van bedrijven als Rheinmetall, Saab en Leonardo zijn sinds begin 2022 sterk gestegen. “Als we naar de prestaties kijken, is het duidelijk dat het uitsluiten of onderwegen van de defensiesector ten koste is gegaan van het rendement. En we zien dit voor zowel ESG-fondsen als niet-ESG-fondsen”, zegt Bioy.

Maar de toename in blootstelling wordt ook gedreven door fondsbeheerders die proactief meer aandelen kopen, voegt ze eraan toe.

Sommige wapens zijn controversiëler dan andere

Ondanks deze trend blijven fondsbeheerders voorzichtig met zogenaamde controversiële wapens. De EU Defensie Omnibus Pakket en de toezichthouder op de financiële markten ESMA zijn nog steeds van mening dat antipersoonsmijnen, biologische en chemische wapens en clustermunitie controversiële wapens zijn en onverenigbaar met duurzaam beleggen.

“Artikel 8 en Artikel 9 fondsen sluiten controversiële wapens uit. Maar militaire wapens - die gebruikt worden door de staatsdefensie - worden over het algemeen niet uitgesloten”, zegt Bioy.

Definities variëren: Sommige vermogensbeheerders sluiten elk bedrijf uit dat betrokken is bij kernwapens, terwijl andere bedrijven toestaan die gevestigd zijn in landen die het Nucleaire Non-Proliferatie Verdrag (NPV) hebben ondertekend. Er is nog meer onderscheid op basis van het feit of een bedrijf volledige wapens produceert of alleen onderdelen of logistiek levert.

Er zijn geen beursgenoteerde bedrijven in Europa die betrokken zijn bij de productie van niet-nucleaire controversiële wapens zoals chemische wapens of antipersoonsmijnen. Airbus AIR en Safran SAF, waarvan de joint venture ArianeGroup voor Frankrijk raketten produceert die geschikt zijn voor kernwapens, profiteren van de status van hun thuisland als een staat die het Non-proliferatieverdrag heeft ondertekend.

“De betrokkenheid bij zowel controversiële wapens als militaire contracten is sinds 2022 met een factor 2,4 en 2,6 toegenomen bij artikel 8-fondsen,” zegt Bioy. “Toch is hun betrokkenheid ongeveer de helft van die van artikel 6-fondsen.”

Artikel 9-fondsen hebben weinig verandering laten zien in hun uitsluitingsbeleid of blootstellingsniveaus. Dat wil niet zeggen dat er geen Artikel 9 fondsen zijn met blootstelling aan lucht- en ruimtevaart en defensie. Met behulp van gegevens van Morningstar Sustainalytics hebben Bioy en haar team 17 Artikel 9-fondsen in de Europese aandelencategorie geïdentificeerd die defensieaandelen aanhouden. Hieronder bevinden zich fondsen met klimaat-, impact- en sociale mandaten.

“Technologieën voor tweeërlei gebruik zijn een ander grijs gebied,” voegt Bioy toe. “Technologieën zoals AI, satellietsystemen of aandrijving kunnen zowel civiele als militaire toepassingen hebben. Of deze meetellen voor uitsluiting hangt af van hoe strikt een fonds betrokkenheid definieert.”

Hoe komen wapenproducenten terecht in duurzame fondsen?

Europese vermogensbeheerders passen hun aanpak aan. DWS en Allianz Global Investors hebben formeel uiteengezet waarom bepaalde Artikel 8-fondsen nu defensieaandelen mogen houden, terwijl de uitsluitingen voor controversiële wapens gehandhaafd blijven.

DWS maakt onderscheid tussen Artikel 8-fondsen die alleen ESG-kenmerken vermelden en fondsen die ESG in hun naam of merk voeren. “Voor fondsen die de ‘DWS ESG Investment Standard’ toepassen, sluiten we bedrijven uit die meer dan 5% van hun inkomsten genereren uit defensieproducten of betrokken zijn bij kernwapens of verarmd uranium,” stelt het fondshuis. “Dit beleid blijft ongewijzigd.”

Andere Artikel 8-fondsen volgen echter een basisuitsluitingsfilter, dat onlangs werd herzien om bedrijven met maximaal 10% inkomsten uit defensie en bedrijven die betrokken zijn bij kernwapens binnen het NPV-kader toe te laten.

Ook Allianz Global Investors heeft zijn Artikel 8-beleid aangepast. In maart 2025 kondigde het wijzigingen aan waardoor defensiebedrijven in aanmerking komen voor opname in fondsen die voldoen aan de bindende duurzaamheidscriteria van AllianzGI.

“Met het in Frankrijk gevestigde Allianz Actions Euro Innovation-fonds biedt AllianzGI al een Artikel 8-fonds dat belegt in defensiebedrijven. Andere Artikel 8-fondsen zullen hun beleggingsbeleid in het derde kwartaal van 2025 aanpassen,” vertelde AllianzGI aan Morningstar.

“Nu de fiscale budgetten in heel Europa onder druk staan, geloven wij dat privékapitaal een rol moet spelen in de financiering van een veerkrachtig defensiesysteem”, zegt AllianzGI. “Ons doel is niet alleen om deze overgang te ondersteunen, maar ook om bedrijven te begeleiden in de richting van transparantere informatieverschaffing en verantwoorde praktijken.”

Helaba Invest neemt een restrictievere houding aan. “Het doel van defensie is geen duurzaam doel op zich. Daarom kan defensie niet worden beschouwd als een duurzaam kenmerk van een Artikel 8-fonds,” zegt Katharina Drexler, duurzaamheidsfunctionaris bij Helaba Invest.

“Dat betekent niet dat wapens volledig worden uitgesloten: als er bijvoorbeeld geen controversiële wapens bij betrokken zijn, kan een defensietitel worden opgenomen in een van onze Artikel 8-fondsen - zolang de drempel van 25% voor duurzame beleggingen in het fonds niet wordt overschreden.” De drempel van 25% verwijst naar het deel van de activa van een fonds dat een beheerder aanwijst als “duurzame beleggingen” onder de SFDR.

Drexler voegt eraan toe dat institutionele klanten vaak hun eigen definities en verwachtingen hebben als het gaat om ESG, vooral kerkelijke of publieke investeerders. Een belangrijk punt is de definitie van wat nu eigenlijk een “defensiebedrijf” is, legt ze uit, een echo van de zorgen van bedrijven voor tweeërlei gebruik die technologieën produceren met zowel civiele als militaire toepassingen, zoals in elektronica, techniek of ruimtevaart.

“Aangezien investeerders op de kapitaalmarkt meestal investeren in het bedrijf als geheel en niet in afzonderlijke bedrijfsonderdelen, is het vaak onmogelijk om de defensieblootstelling te scheiden”, zegt Drexler. In zulke gevallen wordt het percentage van de inkomsten uit defensie een belangrijke factor in de ESG-evaluatie.

Onduidelijke data en definities vertroebelen defensiebeleggingen

Een andere moeilijkheid ligt in het classificeren van wapentypes op basis van hoe onethisch ze zijn. “Er is algemene overeenstemming om bedrijven die betrokken zijn bij de productie of verkoop van internationaal verboden wapens uit te sluiten,” zegt ze. “Maar termen als ‘controversiële wapens’ - zoals kernwapens of autonome systemen - zijn minder duidelijk gedefinieerd, wat voor onzekerheid zorgt.”

Reputatierisico en gegevenskwaliteit blijven ook belangrijke aandachtspunten, voegt ze eraan toe.

Zoals Bioy zegt, “het is eerlijk om te zeggen dat beleggers verdeeld zullen blijven over de vraag of defensie verenigbaar is met duurzaamheidsdoelstellingen en veel duurzame fondsen, vooral fondsen die zich richten op positieve impact, zullen onderwogen blijven in de defensie-industrie.”

Sommige beleggers zien de financiering van Europese defensie als zowel een maatschappelijke verantwoordelijkheid als een bron van langetermijnrendement, terwijl anderen zullen blijven beweren dat defensie fundamenteel onverenigbaar is met duurzaam beleggen.

De auteur of auteurs hebben geen positie in effecten die in dit artikel genoemd worden. Ontdek meer over Morningstar's redactionele beleid.