Boeiende discussies en talrijke presentaties zetten op Morningstar’s Inaugural ETF Invest Europe Conference de belangrijkste onderwerpen waarmee beleggers tegenwoordig geconfronteerd worden in de schijnwerpers. De agenda van de conferentie was opgesteld door Morningstar's ETF-analisten met als thema 'beleggers eerst'. De conferentie (23 en 24 oktober in Milaan) voor een publiek van beleggers en vertegenwoordigers uit de sector van de exchange-traded products (ETPs) bood de deelnemers waardevolle inzichten in het huidige beleggingsklimaat en in de manier waarop ETPs kunnen worden gebruikt om binnen een hele waaier van thema's het onderste uit de kan te halen.
Een samenvatting van deze conferentie in 10 vragen over de belangrijkste ontwikkelingen bij ETFs:
1. De groei van ETFs is recentelijk vertraagd. Zijn ETFs eendagsvliegen?
Nee. Ondanks hun geringe marktaandeel (4-5 procent van de totale Europese fondsactiva) zijn ETFs voor beleggers een belangrijk hulpmiddel. Uiteraard is niet alles aan de Europese ETF-markt tegenwoordig fantastisch, maar experts zijn het erover eens dat wij momenteel eerder een marktcorrectie meemaken en niet zozeer een ernstige langdurige vertraging.
"Er is niets misgegaan en het ETF-groeiverhaal zal ongetwijfeld worden voortgezet", aldus Scott Burns, Director of Fund Analysis bij Morningstar. Thorsten Michalik, hoofd van ETF-eenheid db X-trackers van Deutsche Bank, wijst erop dat ETFs het in vergelijking met aandelen en andere beleggingsproducten uitstekend hebben gedaan: "In tegenstelling tot actieve fondsen, nemen we nog steeds duidelijke geldinstromen waar." Alle betrokkenen zijn het erover eens dat de moeilijke macro-economische omgeving druk uitoefent op het sentiment in Europa en beleggers angst inboezemt.
2. Zullen ETFs in de toekomst vaker worden gebruikt in portefeuilles van beleggers?
De meningen over de belangrijkste drijfkrachten achter de snelle toename van het aantal ETFs verschillen. Scott Burns van Morningstar verwacht dat de sector een duwtje in de rug zal krijgen door de reglementaire veranderingen in Europa. "Het nieuwe adviesmodel, waarbij vergoedingen op basis van provisies worden ingeruild voor vergoedingen op basis van kosten, is na 2004 gunstig geweest voor de Amerikaanse ETF-markt," zegt Burns. Hij verwacht dat Europa in de komende jaren een vergelijkbare ontwikkeling zal meemaken.
ETF-providers benadrukken dat institutionele beleggers de motor achter de ETF-markt zullen blijven. Men is het erover eens dat het voor actieve fondsbeheerders steeds moeilijker zal worden om ETFs links te laten liggen. Of er nu via directe beleggingen of indirect in ETFs wordt belegd, bijvoorbeeld als onderdeel van dakfondsen en andere producten voor vermogensbeheer: alle aanwezigen waren ervan overtuigd dat het succesverhaal van ETFs zal blijven aanhouden.
3. Is de oorlog tussen providers van op swaps gebaseerde ETFs en ETFs op basis van fysieke replicatie eindelijk ten einde?
Ja en nee. Door de moeilijke marktomgeving is er in de 'oorlog' tussen iShares enerzijds en Lyxor en db X-trackers anderzijds wellicht eerder sprake van een staakt-het-vuren dan van vrede. Misschien moet de vraag anders worden gesteld, want alle grote ETF-aanbieders hebben er inmiddels voor gekozen om beide replicatiemethoden aan te bieden.
De vraag moet zijn: "Is er geen concurrentie tussen ETF-providers meer?" Het antwoord is eenvoudig: natuurlijk niet! De ETF-markt is uiterst competitief en dit zal alleen maar toenemen naarmate meer providers (zoals Vanguard) de Europese markt betreden. De concurrentie zal feller worden en ETF-providers zullen alles uit de kast halen om hun positie te versterken.
Vergis u niet: iShares, db X-trackers en Lyxor zullen zonder te aarzelen teruggrijpen naar het oude debat over synthetische en fysieke replicatie als zij denken dat dat nodig is. Voor beleggers is het echter belangrijk dat ze begrijpen waar het allemaal op neerkomt: bij beleggingen in ETFs gaat het erom het juiste evenwicht te vinden tussen de kwaliteit van de replicatie, het marktrisico en het tegenpartijrisico. Beleggers moeten vooral niet luisteren naar de marketingafdeling van de concurrerende aanbieders.
4. Weten we welke richting de ETF-sector inslaat?
Behalve het feit dat Lyxor en db X-trackers zoals hierboven vermeld zich op het terrein van de fysieke replicatie hebben begeven, zijn er tekenen die wijzen op consolidatie. Ten eerste is er Credit Suisse dat zijn ETF-activiteiten te koop heeft aangeboden. De afnemende kapitaalstromen zouden voor veel kleine en middelgrote providers in Europa een probleem kunnen vormen. Beleggers dienen de ontwikkeling van het beheerd vermogen van hun ETFs goed in de gaten te houden. Als dat gedurende langere tijd op een laag niveau blijft staan, zouden ETF-aanbieders geneigd kunnen zijn om fondsen - althans op middellange termijn - te sluiten.
Beleggers dienen ook goed op te letten of ETF-providers hun comfortzone verlaten. Het is niet omdat ETF Securities marktleider is op het vlak van beursverhandelde grondstoffen (ETCs), dat het bedrijf even succesvol zal zijn in het beheer van aandelen-ETFs. ETF Securities heeft wegens een gebrek aan vermogen trouwens zelfs bepaalde aandelen-ETFs moeten sluiten. Net als Russell Investments in de VS heeft de Spaanse provider BBVA onlangs de meeste van zijn ETFs van de beurs gehaald, omdat er door beleggers te weinig vraag naar was. De consolidatie op de Europese markt bevindt zich nog in een vroeg stadium, maar moet worden beschouwd als een normale ontwikkeling in een dynamische markt.
Dat betekent echter geenszins dat er geen nieuwe providers de markt zullen blijven betreden. In dit verband is het interessant om te zien wat de impact is van Vanguard dat in Europa de markt betreedt, gezien de grootte van het bedrijf en zijn agressieve kostenbesparingsmaatregelen in de VS.
5. Wat is de impact van het macro-economische klimaat en de zoektocht naar rendement op ETFs?
De trage wereldwijde groei en de aanhoudende staatsschuldencrisis in de eurozone zullen druk blijven uitoefenen op het marktsentiment. "Het wordt moeilijk voor de eurozone, maar niet onmogelijk, om uit de problemen te komen", aldus Andrew Bosomworth, Head of Portfolio Management bij PIMCO Europe.
"De veranderende marktomstandigheden zullen de beslissingen van beleggers blijven beïnvloeden" zegt Stephen Cohen, Chief Investment Strategist bij iShares EMEA. Hij verwacht dat de ontwikkelingen van dit jaar het kader zullen creëren voor de toekomst van de aandelen- en obligatiemarkten. Als gevolg van de tragere groei en het soepele monetaire beleid overal ter wereld zou dit kader gekenmerkt worden door veel kortere beleggingscycli. "We kunnen de gevolgen al waarnemen op de obligatiemarkten: de reële rente van veilige obligaties bevindt zich nu op negatief terrein", zegt Cohen.
Beleggers die op zoek zijn naar rendement, gaan dan ook op zoek naar activa met hogere rendementen, zoals met name bedrijfsobligaties, maar ze hebben ook oog voor obligaties uit opkomende markten en dividendstrategieën. Cohen vermeldde eveneens dat ETFs in dit tijdperk van zogenaamde 'financiële repressie' profiteren van hun lage kosten.
6. Wat heeft de toekomst voor productontwikkeling in petto?
Obligaties, obligaties en nog eens obligaties. Daar lijkt iedereen het over eens. Scott Ebner, Head of Global ETF Product Development & Research bij SPDR ETFs, verwacht dat beleggers zich in de komende 10 jaar vooral zullen richten op vastrentende ETFs, vooral die gebaseerd zijn op hoogrentende indices. Dit kan echter ook worden toegeschreven aan een meer algemene verschuiving in de ETF-sector, die in het verleden altijd op aandelen was gericht. Volgens Ebner weerspiegelt dit niet de typische samenstelling van een beleggingsportefeuille in Europa, die gewoonlijk gedomineerd wordt door obligaties.
Nizam Hamid, Deputy Head van Lyxor ETF, voegt hieraan toe dat beleggers momenteel defensief gepositioneerd zijn, ondanks de potentieel hogere risico's in het vastrentende segment gezien de ultralage opbrengsten en de imposante waarderingen. "Tegenwoordig willen beleggers de risico's beheren en daarom beleggen ze in dividend-ETFs", voegt Hamid toe.
7. Zal de ETF-sector meer beleggers aanspreken door nieuwe obligatie-ETFs uit te geven?
ETF-experts verwachten dat dit niet het geval zal zijn. "Bestaande ETF-beleggers beleggen in vastrentende ETFs, terwijl traditionele vastrentende beleggers directe beleggingen verkiezen boven ETFs", zegt Blanca König, Director of Fixed Income bij BlackRock. "Institutionele beleggers zijn vaker bereid om aandelen-ETFs te gebruiken in plaats van zich te wagen in de wereld van de obligatie-ETFs", aldus Michael John Lytle, Managing Director bij Source.
Eén ding is duidelijk: actief beheerde vastrentende fondsen hebben het de laatste tijd makkelijker dan actieve aandelenfondsen en profiteren van aanhoudende kapitaalinstromen. Het grootste deel van de netto-instromen naar het segment van de hoogrentende obligaties, gaat momenteel naar actief beheerde fondsen en niet naar ETFs. Vastrentende ETFs vertegenwoordigen nog steeds maar een klein deel van het globale universum van de vastrentende fondsen. Dit is niet alleen het geval voor overheidsobligaties maar vooral ook voor bedrijfsobligaties en hoogrentende obligaties. Waarom? Vastrentende markten zijn veel minder liquide en transparant dan aandelenmarkten. Volgens beleggers hebben actieve beheerders in dit segment dan ook een streepje voor.
8. Hoe groot is het bereik van het vastrentende segment? Bestaat er een behoefte aan nieuwe producten?
Gezien de solide vraag naar vastrentende producten is alles mogelijk. Althans in theorie. Aangezien de obligatiemarkt relatief ondoorzichtig en illiquide is, is er volgens Lytle van Source binnen het segment van de vastrentende ETFs veel ruimte voor innovatie. Verrassend is dit niet. Source heeft immers aardig wat succes gekend met nicheproducten die het in samenwerking met PIMCO heeft geïntroduceerd.
Tijdens de conferentie uitten de beleggers ook de behoefte aan nieuwe vastrentende producten. "Volgens mij is er nog steeds ruimte voor meer vastrentende ETFs, zoals ETFs van bedrijfsobligaties uit opkomende markten volgens sectoren", aldus Markus Kaiser, Manager en CEO van Veritas Investments. Een ander populair onderwerp was dat van obligatie-indices gewogen op basis van fundamentals, die het vaak vermelde risico van wegingen op basis van marktkapitalisatie waarbij de grootste indexcomponent de grootste schuldenaar vertegenwoordigt, weten te vermijden.
Er zijn echter grenzen wanneer het obligatie-indices met alternatieve wegingen betreft, vooral als het gaat om overheidsobligaties. Stel u maar eens voor dat iedereen vanaf morgen alleen nog maar belegt in de overblijvende staatsobligaties met een 'AAA'-rating uit de eurozone. De Duitse minister van Financiën zou dit wellicht zou toejuichen, maar zijn Finse collega zou in de problemen kunnen komen, aangezien de Finse obligatiemarkt veel kleiner is.
9. Zijn actief beheerde ETFs dan de toekomst?
Niet noodzakelijk. Zelfs vertegenwoordigers van de ETF-sector zijn van oordeel dat het tempo van innovatie voor actieve ETFs relatief traag zal zijn. In het sectorpanel op de conferentie met Lyxor, db X-trackers, iShares en State Street Global Advisors was iedereen het over dit onderwerp eens. Kortom: een actief ETF is gewoon een opnieuw verpakte strategie voor een beursverhandeld product van een actieve fondsbeheerder. In de VS heeft een kloon van het succesvolle PIMCO Total Return Fund op heel korte termijn een vermogen van USD 3,3 miljard euro verzameld.
"Ik ben geen voorstander van actieve ETFs", aldus Thorsten Michalik, hoofd van db X-trackers. Volgens Michalik zijn handelsproblemen voor actieve ETFs een belangrijke hindernis. Bovendien zijn actieve beheerders terughoudend om hun portefeuilles frequent te publiceren.
10. Zullen producten met een 'slimme bèta' gaan concurreren met actieve beheerders?
Ja, misschien. 'Ja' omdat deze producten en hun eenvoudiger tegenhangers al met actieve fondsbeheerders concurreren voor beleggerskapitaal. Een belangrijke tendens in de ontwikkeling van indices en ETFs richt zich op 'slimme bèta' op basis van systematische strategieën.
Er zijn talrijke voorbeelden: indices gewogen op basis van fundamentals bestaan al jaren. Research Affiliates Fundamental Indices (RAFI) en de producten van Lyxor en PowerShares die erop gebaseerd zijn, zijn doorgaans gericht op waarde. Sinds 2011 worden er ook minimum-variancestrategieën, strategieën met gelijke wegingen en dividendstrategieën in ETF-verpakking op de markt gebracht. ETFs jagen dan ook duidelijk steeds vaker op het terrein van de discretionaire beheerders.
'Misschien' is het antwoord op de vraag of deze ETFs in werkelijkheid al dan niet betere rendementen zullen opleveren dan indices die worden gewogen op basis van marktkapitalisatie en actief beheerde fondsen die handelen op vergelijkbare markten. De timing van de start van deze productaanbiedingen creëert nog een aantal bijkomende vraagtekens. Gewoonlijk worden deze producten geïntroduceerd als reactie op een marktcrisis - nadat die heeft plaatsgevonden.
De vraag is dan ook: zal de volgende crisis een vergelijkbaar patroon volgen? ETFs op basis van RAFI-indices werden bijvoorbeeld geïntroduceerd als reactie op de extreme waarderingen tijdens de TMT-zeepbel. Dat werkte weliswaar in 2001 en 2002, maar stelde in 2004 teleur. Producten op basis van RAFI-indices hebben sinds 2007 ook moeilijkheden gekend, omdat ze worstelden met het groeitempo op de weg naar de top en hinder ondervonden van enkele 'waardevalstrikken' tijdens de financiële crisis in 2008.Ter vergelijking: strategieën met gelijke wegingen hebben het moeilijk wanneer bluechips het beter doen dan smallcaps.
Doordat er veel ETFs op basis van indices met gelijk gewogen componenten zijn geïntroduceerd, heeft de markt een ommekeer gekend. Er was de laatste 18 maanden veel vraag naar bluechips, wat verklaart waarom veel traditionele indices in deze periode betere rendementen hebben behaald dan hun evenknieën met gelijk gewogen componenten. "Beleggers moeten 'ETFs met slimme bèta' dan ook niet gebruiken als tactische belegging op korte termijn, maar als een kernparticipatie binnen een portefeuille. Ze moeten worden gebruikt als hulpmiddel voor diversificatie", aldus Douglas K. Gratz, Associate Director bij Research Affiliates.
Meer weten over het beleggen in ETFs. Blader dan door Morningstar's ETF Bibliotheek met tal van artikelen over actieve versus passieve fondsen en de rol die indextrackers in uw beleggingsportefeuille kunnen spelen.
