De groeifantasie die is aangewakkerd door de verkiezing van Donald Trump als de volgende president van de Verenigde Staten heeft ook Europese ETF-beleggers in zijn greep. De ramingen voor de ETF-markt in Europa laten voor de maand november zien dat investeerders een recordbedrag van 8,36 miljard euro in Europese ETF’s hebben gestort.

Dat is het hoogste netto-instroom cijfer sinds Morningstar is begonnen met het verzamelen van fondsstromen op industrie-niveau in 2008. Deze stromen vertegenwoordigen een maandelijkse autonome groei van 2,6%, en dat betekent een aanzienlijke toename in het licht van het totale beheerd vermogen van 339 miljard euro in aandelen-ETF's.

Recordstroom uit obligaties
Obligatie ETF's echter hadden te kampen met een record uitstroom van 3,83 miljard euro. De uitstroom in november komt overeen met een verlies van 2,9% ten opzichte van het beheerd vermogen aan het begin van de maand.

De uitstroom van grondstoffen ETP’s was het gevolg van de wijdverbreide exit uit beleggingsproducten in edelmetalen. Beleggers keerden edelmetalen, die doorgaans gelden als veilige haven, de rug toe vanwege de optimistischere groeiperspectieven voor de Amerikaanse economie. De vorige keer dat er zo veel uit ging, was in juli 2015, en dat was in heel Europa.

Bekijk in de tabel hieronder de in- en uitstroom in indexproducten per vermogenscategorie:

(klik op tabel voor vergroting)

Per fondscategorie
De stromen per fondscategorie weerspiegelen duidelijk een drastische verandering in het sentiment. Met een record instroom van 2,02 miljard euro kenden de Amerikaanse large-cap gemengd ETF’s de sterkste vraag (vooral ETF’s die de S&P 500 Index volgen). In de voorafgaande maanden liet deze categorie juist significante uitstroom zien.

Wereldwijde aandelen ETF's, in het bijzonder MSCI World trackers, zagen ook instroom, en wel ter waarde van 1,73 miljard euro. Echter, de opleving in ETF's voor de eurozone aandelen viel in het bijzonder op. In weerwil van instroom van 1,03 miljard euro in november blijft deze categorie de impopulairste Europese fondscategorie voor het jaar tot nu toe. Maar eurozone aandelen-ETF's spanden de kroon met 5,7 miljard euro uitstroom.

Groeicijfers voor aandelen ETF's in november waren het hoogst in de sectoren gezondheidszorg en biotechnologie met groei van respectievelijk 26% en 181% (!) in een periode van een maand. In absolute termen van netto 480 miljoen en 310 miljoen euro respectievelijk lijkt de instroom op het eerste gezicht misschien niet indrukwekkend.

ETF's voor Japanse aandelen, die een hoge uitstroom kenden in de nasleep van een sterk stijgende yen dit jaar, kenden sterke vraag in november als gevolg van een massale devaluatie van de yen ten opzichte van de Amerikaanse dollar en de bijbehorende verwachtingen voor de Japanse export economie.

Onder de weinige gewilde obligatiecategorieën die niet zijn opgenomen in de Top 10 tabel, vineden we ETF's voor de korte termijn euro bedrijfsobligaties en inflatie beschermde obligaties in dollars. Zij zagen instroom van respectievelijk 240 miljoen en 160 miljoen euro. Bekijk in de tabel hieronder de winnaars en verliezers op categorieniveau:

(klik op tabel voor vergroting)

De reikwijdte van het gewijzigde beleggerssentiment wordt duidelijk als we kijken naar de achterblijvers van de laatste maand. Alles rond opkomende markten ging in de uitverkoop. Tot aan de Amerikaanse presidentsverkiezingen lieten opkomende markten aandelen- en obligatie-ETF's (evenals open-end fondsen) een herstel zien na een lange periode van uitstroom. Maar de angst voor een Amerikaans protectionistisch beleid, handelsbarrières, renteverhoging en een versterking van de Amerikaanse dollar heeft geleid tot een uittocht uit opkomende markten ETF’s.

Met een record uitstroom van 1,08 miljard euro hebben opkomende markten obligatie-ETF's in lokale valuta maar liefst 15,7% verloren van het beheerd vermogen begin november nog te noteren was. Dit werd gevolgd door opkomende markten aandelen ETF’s waar 850 miljoen euro uit wegstroomde. Opkomende markten ETF's voor harde valuta obligaties lieten uitstroom van 790 miljoen euro zien.

Stijgende rendementen veroorzaakten ook een verkoopgolf in EUR en USD staatsobligatie ETF's alsook in ETF's voor investment grade obligaties categorieën. In november betekende obligatie-vrij zijn voor beleggers ook vrij zijn van zorgen.

Stromen per fondshuis
De stromen per aanbieder schetsen een ongebruikelijk beeld: iShares was niet bij de fondshuizen die in november het meeste geld wisten aan te trekken. Omdat de overall marktleider ook marktleider is in obligatie-ETF's, eiste de hoge uitstroom uit die producten zijn tol op iShares' obligatie-aanbod (al met al was iShares instroom vrijwel vlak).

In de afgelopen maand hebben de ETF-aanbieders met geen of weinig blootstelling aan de obligatie-ETF' markt het meest geprofiteerd. Terwijl die tot voor kort juist de sterkste stijger was.

In november ging BNP Paribas aan kop bij de Europese ETF’s. Het fondshuis haalde 1,4 miljard euro binnen met slechts vier equity-producten: ETF's op de Euro Stoxx 50, S&P 500 en de CAC 40, evenals een lage volatiliteit ETF voor Eurozone aandelen. De aangekondigde reorganisatie van de Franse indexfonds aanbieder die afgelopen zomer Isabelle Bourcier van Ossiam had aangetrokken, lijkt dus effect te sorteren, zoals nu voor het eerst wordt weerspiegeld in de ETF stromen.

Niet verrassend is Vanguard tweede, gemeten naar instroom, aangezien het Amerikaanse passieve fondshuis vrijwel volledig is gericht op aandelen ETF’s in Europa.

Source slaagde erin om de uitstroom uit edelmetalen producten te compenseren door de juiste keuzes te maken voor zijn Amerikaanse en biotech-ETF’s.

Lyxor kreeg het voor elkaar om de uitstroom uit opkomende markten ETF’s te compenseren door instroom in zijn aandelen ETF’s.

Onder de achterblijvers vallen Comstage, de ETF-aanbieder van Commerzbank, op als gevolg van zeer hoge uitstroom uit de ComStage MSCI USA ETF die meer dan 500 miljoen euro zag wegvloeien. Detsche Bank ETF's en Deutsche Bank ETC’s, die in onze database als twee afzonderlijke entiteiten gelden, waren ook aan de verliezende kant als gevolg van uitstroom uit leveraged producten, opkomende markten ETF’s, euro staatsobligaties ETF's evenals edelmetalen ETC's. Evenals bij ComStage het geval was, had ook HSBC relatief hoge uitstroom uit Amerikaanse aandelen ETF’s.

Bekijk in deze tabel de koplopers en achterblijvers onder de fondshuizen over november:

(klik op tabel voor vergroting)

Hoe deed strategic beta het?
Tot slot werpen we een blik op strategic beta ETF’s. In de afgelopen maanden heeft zich een breuk in een lange-termijn trend voorgedaan. Risico-georiënteerde producten, dat wil zeggen ETF's die zijn ontworpen om het risico in vergelijking met standaard benchmark te beperken, kregen te maken met uitstroom in oktober en november, nadat eerder rendement-georiënteerde producten stegen gedurende het grootste deel van het jaar. Deze productcategorie verloor netto 530 miljoen euro in oktober en 18 miljoen euro in november. Dit kan te wijten zijn aan hoge waarderingen van de onderliggende waarden in die benchmarks. Ook lage volatiliteit aandelen laten doorgaans een hoge mate van rentegevoeligheid zien. Beide factoren kunnen dienen als rechtvaardiging voor de uitstroom in het lopende vierde kwartaal.

Rendement georiënteerde producten kenden instroom in november. Interessant genoeg kwam dat niet alleen ten goede aan dividend ETF's, maar ook aan waarde ETF's. Dit volgt op de outperformance van waarde-aandelen ten opzichte van groeiaandelen in de afgelopen maanden. De tabel hieronder laat de stromen per strategic beta type zien. Risico-georiënteerde producten staan onder druk:

(klik op tabel voor vergroting)

Lees meer over ETF's:

- Morningstar introduceert Analyst Rating voor ETF's

- De enorme opmars van strategic beta ETF's

- ETF's laten solide instroom zien in augustus