Het groeiverhaal van Vanguard is al enkele jaren aan de gang. Maar in 2016 was de grootste aanbieder van passieve open-end beleggingsfondsen en exchange-traded funds dominant zoals nooit tevoren en overvleugelde het zijn concurrenten op spectaculaire wijze.

Uit ramingen van Morningstar blijkt dat wereldwijd de instroom in Vanguard-fondsen vorig jaar netto 289 miljard dollar bedroeg. De gehele markt aan lange termijn fondsen en ETF’s kende een netto-instroom van 533 miljard dollar. Dat betekent dat de netto stroom naar de fondsen van Vanguard de instroom naar alle overige 4.000 fondsen die de Morningstar-database omvat, heeft overtroffen.

Donkere wolken boven actief
Kijken we meer in detail, dan wijst het succes van Vanguard op de donkere wolken die zich samenpakken boven het actief beheerde gedeelte van de fondsindustrie. In 2016 kenden actief beheerde fondsen een uitstroom van 92,3 miljard dollar, terwijl indexfondsen juist 625,2 miljard dollar aan instroom boekten. De opkomst van passieve fondsen is al jaren duidelijk, maar het was niet te vermoeden dat de actieve fondsensector zo erg onderuit zou gaan.

In 2015 bedroeg de instroom in passieve fondsen 571,1 miljard dollar, terwijl actieve fondsen 284,9 miljard dollar aan nieuw geld wisten te verwerven. Gaan we nog iets verder terug in de tijd, dan blijkt dat in de periode van 2012 tot 2014 de instroom in actieve fondsen die van indexfondsen ruimschoots overtrof. De onderstaande tabel toont de vermogensstromen vanaf 2011:

(klik op tabel voor vergroting)

Kosten zijn cruciaal
Hoewel de omvang van de stijging van de index fondsen niet te voorspellen was, zijn de redenen voor hun succes duidelijk: onderzoek door Morningstar heeft aangetoond dat lage kosten een van de beste voorspellers zijn van goede prestaties op lange termijn. Bovendien kunnen kosten worden voorspeld, maar beleggingsresultaten niet. Beleggers zijn ook tot dat inzicht gekomen.

De top 3 van fondshuizen met grootste instroom wereldwijd in 2016 bestaat geheel uit aanbieders van indexfondsen. Vanguard is dus met afstand de nummer 1, en pas na een ruime marge volgt iShares met een netto-instroom van 137,2 miljard dollar. Derde is State Street met 63 miljard dollar aan netto-instroom in zijn index fondsen wereldwijd.

De onderstaande tabel toont de top 10 van grootste aanbieders van open-end beleggingsfondsen en ETF's wereldwijd:

(klik op tabel voor vergroting)

Het lijkt erop dat de Amerikaanse beleggers bijzonder genegen zijn om te profiteren van de voordelen van fondsen met lage kosten. Onderzoek van Morningstar heeft uitgewezen dat de kosten-gevoeligheid geenszins een gemeenschappelijke factor onder beleggers wereldwijd is. Een onderzoek uit 2015 naar de drijvende krachten achter de wereldwijde vermogensstromen toonde aan dat, gecorrigeerd voor andere factoren, lage kosten voor beleggers in de Verenigde Staten de belangrijkste drijfveer achter geldstromen waren, maar voor beleggers in Europa niet.

Vanguard drijft op de VS
Een blik op de regionale spreiding van Vanguard stromen toont dat de instroom voor 2016 bijna uitsluitend te danken was aan de Verenigde Staten: 277 miljard dollar, ofwel 96% van alle Vanguard-instroom ging naar lange termijn fondsen die gevestigd zijn in de Verenigde Staten. De Europese en grensoverschrijdende fondsen waren goed voor 14,3 miljard dollar, terwijl Vanguard fondsen in Oceanië uitstroom van 4,6 miljard dollar te verwerken kregen.

Nemen we de groei van indexfondsen in Europa onder de loep, dan blijkt dat indexfondsen hun actief beheerde concurrenten al geruime tijd voorbijstreven als het gaat om instroom. Vanwege het lagere basiseffect komt dit echter niet duidelijk tot uitdrukking in de wereldwijde trends, die worden gedomineerd door de Amerikaanse fondsenmarkt die 15,1 biljoen dollar omvat.

De Europese markt
Terwijl indexfondsen 34% van de Amerikaanse lange termijn fondsenmarkt uitmaken, vertegenwoordigen zij slechts 15% van de 7,3 biljoen euro grote Europese fondsenmarkt.

Het fondshuis met indexfondsen dat in 2016 in Europa het meeste geld op wist te halen, was iShares. Deze BlackRock-dochteronderneming boekte een netto-instroom van 26,2 miljard euro, meer dan het dubbele van de instroom van Vanguard’s in Europa gevestigde indexfondsen. Ter vergelijking: Vanguard overtrof iShares in de VS met een netto instroom van 277,2 miljard dollar versus 107,8 miljard voor iShares.

In de onderstaande grafiek zijn de fondsstromen van Vanguard afgezet tegen die van de rest van de wereldwijde fondsindustrie:

(klik op grafiek voor vergroting)

Lees meer over fondsstromen:

- Fondsstromen Europa in 2016 zijn een ware rollercoaster

- Passieve fondsen trekken meeste geld aan in Europa in 2016

- Opvallende ommekeer bij ETF-stromen in vierde kwartaal 2016