Twee voorname factoren die Afrika aantrekkelijk kunnen maken voor beleggers zijn de indrukwekkende demografische kenmerken en de sleutelpositie die het continent inneemt in de wereldwijde grondstoffensector. In de 54 landen die gezamenlijk het Afrikaanse continent vormen leven momenteel 1,3 miljard mensen, oftewel 17% van de wereldbevolking.
Daarmee is Afrika na Azië het continent met de meeste inwoners. Daarbij komt dat de gemiddelde leeftijd met 20 jaar zeer jong is en met een groeipercentage van ongeveer 2,5% per jaar heeft Afrika ook nog de snelst groeiende bevolking ter wereld. Daarmee verschillen de demografische kenmerken van het continent aanzienlijk met die van de rest in de wereld waar de bevolking vergrijst en in sommige gevallen naar verwachting zal krimpen. De vraag naar producten en diensten kan in Afrika dan ook sterk groeien wanneer demografische trends gekoppeld worden aan economische groei.
Rijk aan grondstoffen
Het continent is daarnaast ook rijk aan grondstoffen, die voor 35 landen meer dan 80% van hun export uitmaken. Voor veel van deze landen wordt de export gedomineerd door één of twee grondstoffen, waardoor hun economie sterk afhankelijk is van de grillen van de grondstoffenmarkt. Olie speelt in landen als Nigeria, Angola en Libië een cruciale rol, terwijl Zuid-Afrika een wereldspeler is in het delven van goud, platina en ijzererts.
Ook de liefhebbers van chocolade zijn afhankelijk van Afrika, want 70% van de wereldwijde cacao wordt geteeld in vier Afrikaanse landen, waarbij de Ivoorkust en Ghana de helft van de wereldwijde productie voor hun rekening nemen. Hoewel het Afrikaanse continent dus een prominente rol speelt als het gaat om het delven van grondstoffen of het verbouwen van gewassen, is Afrika echter nog steeds onontgonnen terrein voor beleggers.
Beheerd vermogen gekrompen
De Morningstar categorie aandelen Afrika, de enige categorie die pure op Afrika gerichte fondsen omvat die in Europa worden gedistribueerd, telt slechts 45 fondsen, waarvan drie ETFs. Er heeft in 2020 één nieuw fonds het levenslicht gezien, wat tevens de eerste lancering sinds 2018 was. Daar staat tegenover dat er in 2020 één fonds samengevoegd is met een andere strategie en er drie fondsen zijn opgedoekt, nadat er in 2019 al negen fondsen van het toneel verdwenen.
Het totale beheerde vermogen in deze categorie schommelde lange tijd rond de twee miljard euro, maar is sinds 2015 geleidelijk aan gedaald naar de 575 miljoen euro die nu nog resteert.
Risico's en beperkte mogelijkheden
Dat beleggers Afrika links laten liggen kan verschillende oorzaken hebben. De beperkte investeringsmogelijkheden door een gebrek aan liquiditeit, de hoge kosten die gepaard gaan met beleggen in Afrikaanse aandelen en de potentie voor hoge volatiliteit zijn factoren die beleggers afschrikken, naast de risico’s die er liggen op het gebied van politiek, valuta en centrale bank beleid. Ook qua rendement heeft het Afrikaanse landen behoorlijk tegengezeten. De MSCI World Index behaalde over de afgelopen vijf jaar een geannualiseerd rendement van 7% daar waar het categoriegemiddelde voor Afrikaanse aandelen ruim 5% in het rood noteert.
Alquity Africa Fund op 1
De top-5 aandelenfondsen Afrika, gebaseerd op het year-to-date rendement tot en met eind oktober 2020, wordt aangevoerd door Alquity Africa Fund. Het fonds, dat in 2010 is opgericht, pakt de koppositie met een verlies van 13,1%, waarmee meteen duidelijk wordt dat 2020 wederom een moeilijk jaar is voor Afrikaanse aandelen. Het fonds combineert macro en micro factoren in het beleggingsproces, wat leidt tot een geconcentreerde portefeuille van nog geen 30 aandelen.
Hoewel Zuid-Afrika veruit de grootste financiële markt op het continent is, bedraagt de weging van het land in deze portefeuille slechts 14,9% tegenover 54% in de MSCI Africa Top 50 Index. De portefeuille heeft een sterke hang naar Egypte (40%) en Marokkaanse aandelen (31%). Kleinere posities vinden we in bedrijven uit Kenia, Botswana en Namibië.
Vanuit een sectorperspectief zijn banken de hoeksteen van de portefeuille met een gewicht van 21%, gevolgd door consumer services en voeding & drank. Hoewel veel aandelen in de portefeuille in 2020 diep in het rood noteren, werd de performance enigszins gered door de grootste positie in de portefeuille, het Egyptische Fawry Banking and Payment, dat ruim 300% omhoog spoot.
JPM Africa Equity op 2
De tweede positie wordt ingenomen door JPM Africa Equity, met een year-to-date verlies van 14,75%. Het fonds bestaat sinds 2008, maar wordt sinds vijf jaar beheerd door Pandora Omaset, ondersteund door Oleg Biryulyov sinds 2016. Het duo heeft het grootste deel van het fondsvermogen gealloceerd naar Zuid-Afrikaanse bedrijven, die ongeveer een derde van de portefeuille beslaan met onder andere toppositie Naspers.
Egypte en Kenia zijn ook goed vertegenwoordigd, maar ook posities in Zambia, Ivoorkust en Nigeria zien we in de portefeuille terug. Daarnaast hebben de managers de flexibiliteit om te beleggen in Canadese, Noorse of Chinese bedrijven die een groot deel van hun omzet uit de regio halen, zoals gouddelvers B2Gold en Teranga Gold. Mede dankzij de posities in deze mijnbouwers bleef het verlies relatief beperkt, maar ook het positieve rendement van Naspers bood tegenwicht aan enkele Zuid-Afrikaanse aandelen die zwaar onder druk stonden.
Top-5 Aandelen Afrika
