Te midden van de onrust op de markt als gevolg van het uitbreken van de coronaviruspandemie, bleken fondsen die zich richtten op aandelen die goed scoren op ESG-maatstaven een veiligere haven voor beleggers te zijn. Meer recentelijk heeft de Russische invasie in Oekraïne tot veel discussie geleid over duurzaam beleggen, met name over op waarden gebaseerde uitsluitingen.
Deze twee grote gebeurtenissen gaven een verdere impuls aan een trend die al langer gaande is: steeds meer beleggers willen dat hun beleggingen het verschil maken en onderschrijven de visie dat ESG-risico materieel is. Duurzaam beleggen en de overweging van de drie factoren milieu, sociaal beleid en goed ondernemingsbestuur, ofwel environmental, social en governance (ESG) is nu mainstream geworden zijn bij beleggen.
Hoe verhouden landen over de hele wereld zich op dit vlak tot elkaar? Volgens de nieuwste editie van de Morningstar Sustainability Atlas lopen Europese landen voorop in ESG-praktijken. Eerdere edities lieten al zien dat deze landen, vooral die in het noorden, altijd vooroplopen, maar ook enkele andere landen blijken uitzonderlijk sterke duurzaamheidsprofielen te hebben.
De Morningstar Sustainability Atlas gebruikt de landenindexen van Morningstar om de duurzaamheidsprofielen van 48 landspecifieke aandelenmarkten te onderzoeken. De scores op bedrijfsniveau zijn afkomstig van Sustainalytics, het onderdeel van Morningstar dat ook de Morningstar Sustainability Rating voor fondsen vaststelt. We belichten enkele belangrijke bevindingen over de ESG-praktijken van landen over de hele wereld.
Nederland blijft aan de top
Voor het vierde achtereenvolgende jaar komt Nederland uit de data naar voren als de meest duurzame aandelenmarkt ter wereld, dankzij posities als ASML Holding, het grootste bestanddeel van de benchmark. ASML is een ESG-leider - vooral op het gebied van corporate governance en arbeidskapitaal - onder de producenten van halfgeleiderapparatuur.
Finland volgt, dankzij grote bedrijven als Nokia, dat leider is in de wereldwijde technologische hardware-industrie, en Sampo, een belangrijke naam in de verzekeringssector. Beiden hebben een ESG Risk Rating van 'Low'.
Hong Kong schuift een plek op ten opzichte van vorig jaar en doet haasje-over bij Frankrijk voor de derde plaats op de ranglijst. Verzekeraar AIA Group - verreweg de grootste naam binnen de benchmark - combineert een lage risicoblootstelling met sterk management.
Vooral opmerkelijk is Taiwan, dat opklimt van de 11e plaats in 2022 naar de vijfde plaats in 2023, dankzij de grote rol van Taiwan Semiconductor Manufacturing Company, een wereldwijde ESG-leider.
De Verenigde Staten staan op de 16e plaats van de 48, net als in 2022. Enerzijds worden bedrijven als Apple, Nvidia, UnitedHealth Group en Visa beschouwd als leiders op het gebied van duurzaamheid, maar aan de andere kant zijn de ESG risico's voor grote namen als Amazon, Meta en ExxonMobil hoog. Dit is in de meeste gevallen toe te schrijven aan de betrokkenheid van de bedrijven bij controverses.
Amazon heeft bijvoorbeeld te maken gehad met stakingen van werknemers en beschuldigingen van slechte arbeidsomstandigheden in onder meer Duitsland en Frankrijk. Ook is het betrokken geweest bij een verscheidenheid aan controverses, met name het antitrustonderzoek dat is gestart door de Europese Commissie (EC) in juli 2019 vanwege de dubbele rol van het bedrijf als detailhandelaar en marktplaats. In 2020 kreeg het bedrijf veel kritiek op de manier waarop het de vroege stadia van de corona-pandemie aanpakte, met name tegenover zijn magazijnmedewerkers.
Tesla heeft een gemiddeld ESG-risico, maar een significant niveau van controverse. Volgens Sustainalytics vertoont Tesla's beheer van risico's op het gebied van menselijk kapitaal en productbeheer aanzienlijke tekortkomingen. Tesla is herhaaldelijk betrokken geweest bij incidenten over levertijd van zijn auto's, de veiligheid van zijn technologie voor autonoom rijden en het personeelsbeleid. Bovendien blijven tweets van CEO Elon Musk, die de aandelenkoers beïnvloeden, een punt van zorg op het gebied van corporate governance.
China staat op plek 39 van de 48 en duikelt negen posities omlaag in vergelijking met 2021. Internetgigant Tencent is de grootste naam binnen de index, gevolgd door Alibaba. Beide bedrijven hebben een ESG Risk Rating van medium en zijn verontrustend vaak betrokken bij controverses. Twee belangrijke namen, Industrial and Commercial Bank of China en Bank of China, hebben een ESG Risk Rating van high.
Landen met laagste CO2 risico
Klimaatverandering blijft een belangrijk aspect waar landen en bedrijven volop tegen strijdenij. Mark Carney, speciale VN-gezant voor klimaatactie en voormalig gouverneur van de Bank of England, noemt de stap naar netto nul de "grootste commerciële kans van onze tijd". Maar die overgang betekent ook dat beleggers stappen moeten ondernemen om hun portefeuilles te beschermen tegen klimaatrisico's: sommige beleggingen zullen worden benadeeld bij de overgang naar netto nul, terwijl andere kwetsbaar zullen zijn voor fysieke risico's van extreme gebeurtenissen als gevolg van klimaatverandering.
Klimaatverandering kan inderdaad een bedreiging vormen voor de fysieke activa of bedrijfsmodellen van bedrijven. Ze kunnen worden beïnvloed door beleid of regelgeving gericht op het verlagen van de uitstoot van broeikasgassen; hun activa in fossiele brandstoffen kunnen waardeloos worden - een stranded asset - of de veranderende perceptie van de publieke opinie kan hun merken schaden. We gebruiken de Morningstar Portfolio Carbon Risk Score om te beoordelen in welke mate de waarde van een bedrijf in gevaar komt door de overgang naar een CO2-arme economie.
Noord-Europese markten zoals Nederland, Zwitserland, Denemarken, België, Zweden en Duitsland hebben het laagste CO2-risico. Ook de VS scoort erg goed, met een achtste plaats van 48. Vanwege de kanteling van technologie en gezondheidszorg en minimale blootstelling aan energie en nutsvoorzieningen, loopt maar een klein deel van het beursgenoteerde bedrijvenlandschap gevaar voor waardeverlies. Een opmerkelijke uitzondering is Berkshire Hathaway, die een hoog CO2-risico toegekend krijgt in de analyse van Morningstar aan de hand van de data van Sustainalytics.
Volgens Sustainalytics is Berkshire, gezien de verdeling van zijn beleggingen en zijn omvang, aanzienlijk meer blootgesteld aan risico's rond ESG-integratieprocessen en verantwoord beleggen dan vergelijkbare concurrenten. Daarnaast is Berkshire via zijn participaties ook indirect blootgesteld aan ESG-risico's in verschillende bedrijven, met name in de sectoren financiën, consumptiegoederen, energie en industrie.
Hongkong, een van de meest CO2-intensieve aandelenmarkten, heeft een Portfolio Carbon Risk Score van Laag en belandt in het eerste kwintiel. Grote bedrijven en grote CO2-uitstoters zoals het industriële conglomeraat CK Hutchison Holdings, nutsbedrijven CLP Holdings en Power Assets Holdings, evenals Galaxy Entertainment Group, krijgen van Sustainalytics een Carbon Risk Rating van medium. Ook al zijn ze van nature blootgesteld aan een hoog CO2-risico, ze zijn in staat om dit risico te beheersen door middel van passend beleid.
Aan de andere kant van het spectrum staat Pakistan, met bijna 60% van zijn marktkapitalisatie in energie, nutsvoorzieningen en grondstoffen. Het heeft dan ook 's werelds hoogste Portfolio Carbon Risk Score. Ook de energiezware markten Saoedi-Arabië, Tsjechië en Qatar dragen aanzienlijke CO2-risico scores in de portefeuille.
