Volgens NASA was de zomer van 2023 de warmste sinds het begin van de metingen in 1880. Wereldwijd schatten wetenschappers dat de opwarming van de aarde ongeveer 1,2°C bedraagt vergeleken met het pre-industriële tijdperk. Hittegolven veroorzaken niet alleen droogtes en bosbranden, maar ook overstromingen en tornado's die land en gebouwen verwoesten en infrastructuur ontwrichten.
De frequentie van extreme weersomstandigheden neemt toe en het is vrijwel zeker dat deze sinds de jaren vijftig intenser en frequenter zijn geworden. In de zomer van 2023 werden vooral drie regio’s zwaar getroffen: Zuid-Europa, de VS en Mexico, en China. Het is waarschijnlijk dat zo'n zomer vaker zal gaan voorkomen
In haar rapport uit 2022 heeft het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) acht belangrijke risico’s voor menselijke activiteiten vastgesteld en beoordeeld, van de verstoring van bepaalde activiteiten zoals transportsystemen tot het verlies van levensonderhoud, toegenomen armoede en honger, ziekten, waterschaarste en conflicten. Het IPCC heeft al bevestigd dat klimaatverandering verband houdt met menselijke activiteiten.
Deze belangrijke risico's, die in de toekomst groter kunnen worden, zullen afhangen van de omvang van de klimaatverandering, maar ook van hoe blootgesteld en kwetsbaar samenlevingen zijn voor die veranderingen. Hittegolven vormen een van de dodelijkste bedreigingen voor de menselijke bevolking, met als gevolg dat jaarlijks wereldwijd ongeveer 500.000 mensen sterven. Er zijn directe gevolgen, zoals hitteschokken, en indirecte gevolgen, zoals de verspreiding van ziekten.
Risico's voor werknemers
Warmte heeft ook invloed op het menselijk kapitaal. In Europa werd in de afgelopen jaren ongeveer 23% van de werknemers gedurende ongeveer 25% van hun werktijd blootgesteld aan hoge temperaturen. In specifieke sectoren, zoals de landbouw of de bouw, waar werknemers buiten werken is het zelfs nog erger.
Wanneer de temperatuur een bepaalde drempel overschrijdt, neemt de kans op arbeidsongevallen toe. Die ligt 5 tot 7% hoger wanneer de temperatuur tussen 30°C en 33°C ligt en 10-15% hoger wanneer de temperatuur hoger is dan 38°C volgens Eurofound, het EU-agentschap voor het verbeteren van levens- en arbeidsomstandigheden. Voor beleggers is het vrijwel onmogelijk om de portefeuille op de langere termijn tegen deze risico's te beschermen. AI en robots zijn nog lang niet in staat mensen te vervangen in de zwaarst getroffen banen, vooral voor de banen waarvoor handvaardigheid vereist is.
Meest blootgestelde sectoren
In een recent rapport schatten ESG-analisten van Oddo BHF Securities dat de zwaarst getroffen sectoren voeding, het toerisme, energie, halfgeleiders, luchthavens en verzekeringen zijn.
De voedingsindustrie zal gevolgen ondervinden van de achteruitgang van de biodiversiteit en de kwaliteit en kosten van haar grondstoffen. “De moeilijkheid voor de sector is dat het merendeel van de gevolgen en afhankelijkheden stroomopwaarts van de waardeketen te vinden zijn”, schrijven de analisten in hun rapport.
Wat het toerisme betreft, weten we dat Zuid-Europese landen mogelijk zwaarder getroffen worden dan andere. Toch zou het potentiële verlies aan omzet in die landen ruimschoots gecompenseerd kunnen worden door de winst van nieuwe omzet in Noord-Europese landen, waaronder Groot-Brittannië, Polen en de Scandinavische landen.
Hoewel de oorlog in Oekraïne de kwetsbaarheid van de olie- en gasindustrie voor geopolitieke risico's heeft aangetoond, zou klimaatverandering zelfs nog diepgaandere gevolgen kunnen hebben voor de energiesector. Droogtes, orkanen, cyclonen en overstromingen hebben invloed op de productie van energie of de materialen die bij de productie ervan worden gebruikt, zoals koper of kobalt. Ze beïnvloeden ook de veerkracht van elektriciteitssystemen en de distributie van energie wereldwijd, aldus het Oddo BHF-rapport.
In de technologiesector kunnen zowel halfgeleiders als datacentra getroffen worden door de schaarste aan water. Sommige landen, zoals Taiwan, zijn sterk afhankelijk van de beschikbaarheid van productiecapaciteiten van de nationale kampioen TSMC. Hogere temperaturen kunnen het vermogen beperken om de productie te verhogen wanneer dit het meest nodig is. Verrassend genoeg bevinden sommige van de uitbreidingsprojecten zich in regio's die het meest blootgesteld zijn aan droogte, zoals Arizona in de VS. Veel halfgeleiderfabrikanten hebben Texas uitgekozen om nieuwe capaciteiten op te bouwen en stellen zichzelf bloot aan dezelfde soort risico's.
Grootste risico's infrastructuur en verzekeraars
Oddo BHF beschouwt luchthavens als een van de infrastructuur die het meeste risico loopt als potentieel kwetsbaar voor klimaatverandering, met name overstromingen en hittegolven. Volgens het IPCC worden vliegtuigen, start- en landingsbanen, personeel en gebouwen kwetsbaarder tijdens hittegolven, wat zich zou vertalen in een versnelde afschrijving van bepaalde activa en de noodzaak om meer geld te investeren om de gevolgen van de klimaatverandering te verzachten.
“De toename van extreme weersverschijnselen heeft directe gevolgen voor het economische model van verzekeraars en herverzekeraars”, legt Oddo BHF uit. “Ten eerste leidt aan de passiva-zijde van hun balansen de vermenigvuldiging van de schade veroorzaakt door natuurrampen onvermijdelijk tot verliezen die verband houden met de dekking ervan. Ten tweede kan de waardevermindering van portefeuilles, veroorzaakt door de reactie van de markten in afwachting van bijvoorbeeld nieuwe regelgeving, gevolgen hebben voor de activa op de balans van verzekeraars.”
Klimaatverandering heeft niet alleen geleid tot een stijging van de verzekeringspremies, maar is voor sommige verzekeringsmaatschappijen ook gebruikt als excuus om de dekking van hun polissen te verlagen. “De toename van natuurrampen vergroot de maatschappelijke uitdagingen waarmee de sector wordt geconfronteerd”, aldus Oddo BHF.
