Toen de Europese Commissie de raadpleging over de toekomst van de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) in het laatste kwartaal van 2023 afrondde, registreerden Artikel 8-fondsen de grootste kwartaaluitstroom ooit gemeten. Beleggers onttrokken gedurende die periode €26,7 miljard uit Artikel 8-fondsen. Degenen die zich niet actief inzetten voor duurzame beleggingen, werden onevenredig zwaar getroffen.
Ondertussen kenden de Artikel 9-fondsen – de donkergroene fondsen met een expliciete duurzaamheidsdoelstelling – voor het eerst een kwartaal met uitstroom, namelijk een min van €4,7 miljard.
Het sombere beeld voor Artikel 8- en Artikel 9-producten in de laatste drie maanden van 2023 staat in schril contrast met het positieve momentum dat werd gehandhaafd door Artikel 6-fondsen (de fondsen zonder ESG-kenmerken) die €15,7 miljard aan netto nieuw geld binnenhaalden, en dat is in overeenstemming met de cijfers die waargenomen werden in het voorafgaande, derde kwartaal van 2023.
Figuur 1: fondsstromen per kwartaal naar Artikel 8- en Artikel 9-fondsen versus Artikel 6-fondsen (in € miljard) en organische groei (in %)
In totaal registreerden de Artikel 8-fondsen in 2023 een netto-uitstroom van €27 miljard, terwijl de Artikel 9-fondsen €4,3 miljard ophaalden en de Artikel 6-fondsen 93 miljard.
Waarom neemt de ESG-eetlust af?
Verschillende factoren hebben vorig jaar bijgedragen aan de afnemende belangstelling van beleggers voor Artikel 8- en Artikel 9-fondsen. Daartoe behoorden onder meer het macro-economische klimaat, de hoge rentetarieven, de inflatie, de angst voor een recessie bij enkele grote wereldeconomieën en geopolitieke risico's.
Dat heeft er onder meer toe geleid dat beleggers de voorkeur gaven aan staatsobligaties, een gebied waarop ESG-integratie een uitdaging blijft. In feite is het niet haalbaar om ESG-overwegingen te integreren in overheidsfondsen van één land die beleggen in bijvoorbeeld Amerikaanse of Britse staatsobligaties.
Bovendien is het redelijk om aan te nemen dat sommige beleggers vorig jaar een voorzichtiger houding hebben aangenomen ten aanzien van ESG-beleggingen, in de nasleep van de ondermaatse prestaties van ESG- en duurzame strategieën in 2022. Dat was destijds te wijten aan de typische onderweging in traditionele energiebedrijven en de overweging in technologie- en andere groeisectoren die het toen moeilijk hadden. Terwijl de groei-aandelen in 2023 herstelden, bleven andere populaire sectoren in duurzame strategieën ondermaats presteren. Bedrijven op het gebied van hernieuwbare energie zijn bijvoorbeeld bijzonder getroffen door onder meer stijgende financieringskosten, materiaalinflatie en verstoringen van de toeleveringsketen.
Bijkomende factoren die de vraag van beleggers naar Artikel 8- en Artikel 9-producten drukken, zijn onder meer zorgen over greenwashing en het steeds evoluerende regelgevingsklimaat. Tot op zekere hoogte hebben de golf van herclassificaties van fondsen van Artikel 9 naar Artikel 8 eind 2022 en andere kwesties in verband met de implementatie van de SFDR ook voor verwarring onder beleggers gezorgd.
Uitstroom uit actief, wat deden passieve fondsen?
Actieve fondsen waren verantwoordelijk voor de volledige uitstroom uit Artikel 8-fondsen, zowel in het vierde kwartaal als over het hele jaar. Passieve Artikel 8 fondsen hebben, in tegenstelling tot de uitdagingen waarmee hun actieve sectorgenoten worden geconfronteerd, hun momentum gedurende 2023 weten te behouden.
Figuur 2: nettostromen naar Artikel 8-fondsen opgedeeld in actief en passief
Ondertussen kenden de actieve fondsen in de Artikel 9-categorie tot en aan het laatste kwartaal van het jaar een aanhoudende instroom, maar in dat laatste kwartaal kregen ze te maken met €5 miljard aan netto-uitstroom.
De passieve Artikel 9-strategieën genereerden in alle kwartalen op één na positieve nettostromen. De instroom in deze groep fondsen daalde aanzienlijk als gevolg van de herclassificatie van veel grote ETF’s en indexfondsen die klimaatbenchmarks volgen per eind 2022 en begin 2023.
Figuur 3: nettostromen naar Artikel 9-fondsen opgedeeld in actief en passief
Assets Artikel 8 en 9 fondsen naar record
Despite the outflows, combined assets in Article 8 and Article 9 funds increased by 1.7% over the fourth quarter to €5.2 trillion – a new record. Conversely, Article 6 fund assets declined by 2.4%.
Together, Article 8 and Article 9 funds saw their market share rise further to almost 60% of the EU universe. In other words, almost 60% of the money invested in funds in the EU claims to have some ESG characteristics. This absolute and relative increase in Article 8 and Article 9 assets can be explained by the continued activity of product reclassification from Article 6 to Article 8 or 9 as well as stock and bond price appreciation.
Ondanks de uitstroom steeg het gecombineerde beheerd vermogen in Artikel 8- en Artikel 9-fondsen in het vierde kwartaal met 1,7% tot €5,2 biljoen – een nieuw record. Omgekeerd daalden de activa van Artikel 6-fondsen met 2,4%.
Samen zagen de Artikel 8- en Artikel 9-fondsen hun marktaandeel verder stijgen tot bijna 60% van het Europese universum. Met andere woorden: bijna 60% van het geld dat in Europese fondsen wordt belegd, beweert bepaalde ESG-kenmerken te hebben. Deze absolute en relatieve toename van de activa uit Artikel 8 en Artikel 9 kan worden verklaard door de aanhoudende herclassificatie van producten door fondsaanbieders van Artikel 6 naar Artikel 8 of 9 en door de koersstijgingen van aandelen en obligaties.
Figuur 4: Vermogen per kwartaal volgens SFDR-classificatie (biljoen EUR)
Ondanks de uitstroom wisten Artikel 8 fondsen hun marktaandeel min of meer stabiel te houden rond de 55% per ultimo december 2023. Het marktaandeel van Artikel 9 fondsen bleef op 3,5% en vertoonde nauwelijks beweging ten opzichte van het voorafgaande kwartaal.
