Nee, diplomatiek is de Amerikaanse opstelling rond de olieramp in de Golf van Mexico nooit geweest. President Barack Obama uitte stoere taal dat hij BP-topman Tony Hayward al lang ontslagen zou hebben en dat hij zocht naar ‘some ass to kick’. Om er "fijntjes" op te wijzen wie de schuldige is spreekt de president consequent van ‘British Petroleum’ in plaats van het gebruikelijke 'BeePee'.
Vanuit het Witte Huis kwam de boodschap dat bij BP het mes op de keel wordt gezet. En Nancy Pelosi van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden deed een duit in het zakje door te stellen, dat BP eerst alle schade moet vergoeden voordat het dividend uitkeert.
Het is duidelijk: BP is de geslagen hond. Maar dat is (nog) niet terecht. Natuurlijk, CEO Hayward is geen great communicator met zijn verzuchting "I want my life back" (daarbij voorbijgaand aan de 11 doden die de ontploffing op het boorplatform Deepwater Horizon eiste) en de Golf van Mexico te vergelijken met een grote oceaan (en daarmee te suggereren dat de hoeveelheid weggelekte olie maar betrekkelijk is). Hiermee maakte hij in de VS geen vrienden. Maar het gaat erom of BP nalatig is geweest met de veiligheidsprocedures en/of de problemen met het lek heeft gebagatelliseerd dat krijgt het terecht de beschuldigende vinger en hoort het olieconcern in de beklaagdenbank. Maar details hieromtrent moeten eerst worden uitgezocht.
Door de aanhoudende Amerikaanse politieke kritiek is de druk op BP net zo groot als die op de olie 1.500 meter diep in de Golf van Mexico. Hierdoor ontstaat een situatie dat besluiten al door de buitenwacht voor het geplaagde concern worden genomen. Dat is niet reëel. Pas als de precieze rol van BP bekend is kunnen eventuele besluiten vallen over ontslag van de topman en bestemming van het dividend. Eerder niet. En die besluiten zijn altijd nog aan BP.
Belangen
Van begin af aan is duidelijk dat -mede door de omvang van de ramp- er naast economische ook politieke belangen spelen. En politieke motieven komen meestal niet overeen met een onderneming en zijn aandeelhouders.
In de VS krijgt president Obama voor zijn ferme optreden tegen BP niet bij iedereen de handen op elkaar. Zijn politieke tegenstanders stellen, dat de president met zijn harde retoriek vooral zijn binnenlandse politieke problemen wil verdoezelen. En het verwijt wil voorkomen dat hij slap optreedt, de aanpak van orkaan Katrina door zijn voorganger George Bush indachtig.
Ook in Engeland is er druk op de politiek om zich er mee te gaan bemoeien. De Britse vice-premier Nick Clegg heeft inmiddels van zich laten horen. Nog wat verholen, maar hij verweet Obama vrijdag dat een ‘tit for tat’ houding niet bevorderlijk is. Clegg liet ook weten dat hij weinig voelt voor megafoon-diplomatie.
Nou moest Clegg wel, want uit de Londense City kwam het verwijt aan de regering niet voor de Britse zaak op te komen. Er moest maar eens een einde komen aan BP and Britain bashing. Clegg herinnerde vervolgens de Verenigde Staten aan de economische waarde van BP voor Britten en Amerikanen. Ook premier Cameron steunt BP nu openlijk.
In Engeland wordt ook de gevoelige kaart gespeeld. Britse pensioenfondsen wijzen erop, dat Obama niet alleen BP aanvalt, maar ook Britse gepensioneerden. De koersval van BP en daarmee het verdampen van miljarden aan beurswaarde is ook een ramp voor de pensioenfondsen.
Geur
Naast de geur van olie hangt rond deze ramp ook de geur van geld. Niet alleen die van de kosten en verliezen, maar ook van gemakkelijk geld claimen. Na de vissers in Louisiana laten nu de hoteleigenaren van zich horen. Hoteliers aan de noord-westkust van Florida zien hotelboekingen teruglopen nu flarden olie op de stranden aanspoelt. Gouverneur Charlie Crist van de sunshine state roept de hoteliers op om vooral een schadeclaim in te dienen bij BP.
En Bill McCollum, advocaat-generaal van de staat, heeft in een brief aan BP gevraagd om alvast minimaal 2,5 miljard dollar op een geoormerkte rekening te zetten om inkomensverlies van Florida en zijn inwoners te compenseren.
Nu is Crist ook in de race om de Republikeinse gouverneurskandidaat te worden in Florida. Dat plaatst zijn brief wel in perspectief. Hij heeft de schijn van verkiezingsretoriek tegen.
En het verlies beperkt zich niet tot direct inkomensverlies. Er worden ook al schattingen gemaakt over het waardeverlies van vastgoed aan de 1000 kilometer lange kust van Louisiana en Florida. De teller staat nu op 4,3 miljard dollar. Waar eindigt deze steeds groteskere golf van gederfde inkomsten?
Onzekerheden
Aandeelhouders in BP zitten ondertussen met 2 grote onzekerheden: hoeveel olie lekt er nog weg en wat levert het onderzoek naar oorzaak en gevolg van de ramp op? Volgens de laatste berekeningen lekt de olie met 40.000 vaten per dag weg: een verdubbeling van wat eerder werd aangenomen. De helft daarvan wordt nu door BP opgevangen, dus stroomt er nog steeds een aanzienlijk deel richting kust. Analisten van Morningstar becijferden eerder dat de totale kosten op termijn naar de 11 miljard dollar kunnen bedragen (kosten voor opruimen van de olie en schadevergoedingen). En dan is de schade aan het imago van BP nog niet meegerekend.
Het onderzoek naar de toedacht van de ramp moet nog plaatsvinden, maar reken maar dat BP's handelen met een vergrootglas wordt bekeken. Er moet een sterke, onafhankelijke onderzoekscommissie komen die politieke motieven weet weg te filteren.
Er is op meer vragen nog geen antwoord. Hoeveel stranden raken nog vervuild? Hoe groot worden de claims? Hoe groot wordt de totaalrekening voor BP (inmiddels opgelopen tot 1,4 miljard dollar)? Gaat BP didivend uitkeren? Heeft de koers van het aandeel BP zijn diepste punt bereikt? Of verdampt er nog meer beurswaarde (bijna de helft is al ingeleverd)? Blijft BP zelfstandig of wordt het een overnameprooi? Gaat BP failliet? Is Tony Hayward over een half jaar nog CEO? En blijft het na veel reclame-inspanningen verworven imago van Beyond Petroleum intact, of staan de letters BP voortaan voor woordspelingen als Beyond Preposterous, Beyond Platitudes, Big Polluter en Bad Petroleum?
Ondertussen zagen bezitters van aandelen de koers met 40 procent elkaar vallen en 67 miljard dollar aan beurswaarde verdampen. Toch kan BP een flinke stoot hebben. De balans en winst- en verliesrekening zijn robuust. De kasstroom van 6,8 miljard dollar in het eerste kwartaal van dit jaar volstaat om directe kosten en claims te voldoen. En de geschatte operationele kasstroom van 30 miljard dollar per jaar is toereikend om de kosten te voldoen en dan blijft er nog geld over om de investeringsplannen uit te voeren en dividend te betalen. En naast de cash kan BP onder zijn huidige kredietfaciliteit ook nog eens 13 miljard dollar lenen voordat het over zijn zelf opgelegde limiet van 30 procent vreemd vermogen gaat. En BP heeft simpelweg toegang tot een schaars goed: olie.
Paniek ligt voor de hand, maar omdat beleggen een langetermijn bezigheid is, hoeven aandeelhouders hun BP-stukken niet te dumpen. En koopjesjagers kunnen een gokje wagen. Maar dan moeten politieke motieven het spel niet vervuilen. Rien ne va plus heeft nog niet geklonken.
