Veel basisregels voor beleggen lijken in eerste instantie onlogisch. Zo oogsten luie beleggers vaak meer succes dan hardwerkende beleggers. Hoe dat komt? Voor een belegger die zijn portefeuille elke dag controleert – of nog erger: meerdere keren per dag – is de verleiding groot om meer transacties te verrichten dan nodig. Hij voelt zich genoodzaakt om direct op verlies en winst in te spelen en voert verkoop- en kooporders in. Hierdoor kunnen de transactiekosten behoorlijk oplopen en een flinke hap uit het rendement nemen.

Overigens worden beleggers ook door handelsplatformen in de verleiding gebracht om transacties te doen. De grote hoeveelheid informatie die wordt geboden met het laatste financieel-economische nieuws dat onophoudelijk voorbijrolt en aandelenkoersen die voortdurend rood en groen oplichten bij elke koersbeweging geven een gevoel van urgentie en dwingen beleggers welhaast om te reageren met kopen en verkopen. Elke transactie levert het platform immers inkomsten op. Maar een belegger moet de kosten die aan een transactie zijn verbonden wel eerst terugverdienen.

Zeker voor een particuliere belegger is beleggen toch vooral een langetermijnbezigheid waarbij het volstaat om de beleggingsportefeuille enkele keren per jaar na te lopen, bijvoorbeeld elk kwartaal of eens in het half jaar. Het doel van deze portefeuillecheck is om probleemgebieden systematisch op te lossen en te bepalen welke wijzigingen moeten worden doorgevoerd.

Het begin van een nieuw jaar is zo’n moment. Maar vergeet niet, dat het even gekunsteld als willekeurig is om de beleggingsresultaten van 1 januari tot en met 31 december te bekijken. Ontwikkelingen op de wereldwijde financiële markten trekken zich niets aan van ons kalenderjaar. De prestaties van een portefeuille kunnen ook van 1 april tot en met 31 maart worden bekeken.

Evalueer uw beleggingsportefeuille aan de hand van de volgende 3 stappen.

1. Stel vast of de samenstelling van uw portefeuille (nog) voldoet aan uw beleggingsdoelstellingen
Eén van de belangrijkste factoren die bepaalt of uw portefeuille is gepositioneerd om aan uw beleggingsdoelstellingen te voldoen is uw activaspreiding: welk gedeelte van uw portefeuille is belegd in aandelen, obligaties en contanten? Als het goed is heeft u eerder het doel bepaald waarvoor uw belegt (aanvulling op pensioen, eerder stoppen met werken, studie van de kinderen, een wereldreis) en daar een passende spreiding in aandelen en obligaties bij gemaakt.

Om de huidige positionering van uw portefeuille precies te bepalen, kunt u de Instant X-Ray gebruiken, een gratis toepassing op morningstar.nl om uw portefeuille door te lichten en de samenstelling ervan te analyseren. Voer van elke belegging in uw portefeuille de naam of ticker in (vergeet uw positie in contanten niet) en de waarde van die belegging in euro. Klik vervolgens op ‘Toon X-Ray’. U krijgt op de overzichtspagina een beeld van uw portefeuille dat vertelt welk hoeveel in aandelen, obligaties of overig is belegd en hoe groot de kaspositie is. U kunt een benchmark kiezen waarmee u uw beleggingen wilt vergelijken.

Een wereldkaart toont hoe uw beleggingen wereldwijd zijn gespreid. Van uw aandelenbeleggingen volgt een overzicht in welke sectoren u bent belegd en of deze cyclisch, licht-cyclisch of defensief van aard zijn. Van het vastrentende deel van uw portefeuille wordt getoond of het om staats- of bedrijfsobligaties gaat of dat het overig gesecuriseerd waardepapier betreft.

Met ETFs of indexfondsen zult u niet veel afwijken van een benchmark. Bij een actief beheerd beleggingsfonds is afwijken van de benchmark een voorwaarde. U betaalt een fondsmanager immers om een hoger rendement dan de index te halen

De Morningstar Style Box voor aandelen geeft in één oogopslag aan wat voor type aandelen u in uw portefeuille heeft. In dit rooster van negen vakjes wordt een onderscheid gemaakt tussen de marktkapitalisatie van de onderneming (small-, mid- of large-cap op de horizontale as) en of het een waarde- of groeiaandeel betreft (verticale as).
Bij de Style Box voor obligaties gaat het om rentegevoeligheid of duration (kort, medium of lang op de horizontale as) en de kredietkwaliteit (hoog, medium of laag op de verticale as).
Hoewel u geen gelijkmatige verdeling van uw beleggingen over elk van de negen vakken hoeft te hebben, moet u er wel voor waken dat het grootste deel van uw participaties niet in één of twee vakken van de Style Box is geconcentreerd.

Onder de Style Box volgen enkele kengetallen van de aandelen (koers/winst, koers/kasstroom en koers/boekwaarde) en obligaties (looptijd, kredietkwaliteit) in de portefeuille. Verder volgt nog een top 10 van de grootste posities in uw portefeuille en een top 10 van de grootste onderliggende waarden. Hierbij wordt geanalyseerd in welke specifieke aandelen of obligaties u via een beleggingsfonds heeft belegd.

De verschillende onderwerpen op de overzichtspagina (assetverdeling, regioverdeling, sectorverdeling aandelen en vastrentend, stijl aandelen en vastrentend, statistieken aandelen en vastrentend, kosten, top 10 fondsen en top 10 onderliggende waarden) kunnen nog verder worden bekeken. Daarvoor kunt u links boven op de pagina een overzicht selecteren. Klik op ‘Overzicht’ en er ontrolt zich een menu waaruit u verder kunt kiezen. Zo laat bijvoorbeeld ‘Positie-overlap’ zien welke aandelen u direct (via uw eigen belegging) of indirect (via uw belegging in een fonds) in portefeuille heeft. Zo krijgt u in de gaten of u niet onbewust een (te) grote positie in een bepaald aandeel heeft.

2. Onderzoek de prestaties van uw beleggingen
Het is een grote fout om al te veel aandacht te besteden aan resultaten op korte termijn. U mag best een blik werpen op het rendement van een beleggingsfonds over het afgelopen jaar, maar richt uw aandacht vooral op de cijfers op langere termijn: het rendement van elk fonds over de afgelopen drie en vijf jaar. Analyseer welke beleggingen de grootste bijdrage leverden aan het totale rendement van uw portefeuille en welke posities de grootste negatieve invloed hadden op uw portefeuillerendement.

Kijk behalve naar de absolute rendementen ook naar de relatieve rendementen: hoe heeft uw aandeel, beleggingsfonds of ETF gepresteerd ten opzichte van soortgelijke aandelen, fondsen en ETFs en een relevante Index? Zet uw Nederlandse, Europese en Amerikaanse aandelen of fondsen in deze effecten af tegen respectievelijk de AEX Index, STOXX Europe 600 Index en S&P 500 Index. Hebben ze de benchmark verslagen, of niet?

Probeer bij zowel negatieve als positieve afwijkingen het verschil te begrijpen. Wat is de reden dat een beleggingsfonds of aandeel in uw portefeuille achterbleef? Rendeerden soortgelijke fondsen of aandelen ook minder of is uw belegging een negatieve uitzondering? In het geval van dat laatste: hoe komt dat? Is er een logische verklaring voor de prestaties? Probeer winst en verlies grondig te analyseren en te begrijpen.

Als een effect blijvend ondermaats presteert, kan dit erop wijzen dat er iets heel erg fout loopt. U moet er dan afscheid van nemen. Maar als uw beweegredenen voor het kopen van een aandeel of een fonds nog geldig zijn, kan een periode van zwakke rendementen u ook de gelegenheid bieden om die positie goedkoop uit te breiden.

Met bovengenoemde stap kijkt u vooral terug, naar historisch rendement. Probeert u echter ook een goede fundering voor toekomstig rendement te leggen. De X-Ray geeft een beeld van de spreiding van uw beleggingen over diverse soorten activa, landen en werelddelen, sectoren en type aandelen en obligaties. Diversificatie is noodzakelijk om het risico in uw portefeuille te verlagen. Maar er bestaat ook zoiets als ‘overdiversificatie’. Bij te veel spreiding bestaat het risico dat uw portefeuille te veel effecten bevat (pakweg meer dan 30). Als u veel effecten moet volgen, is het onwaarschijnlijk dat u ze allemaal grondig kent. Beleggen in iets dat u niet volledig begrijpt, kan zelfs gevaarlijker zijn dan een onvoldoende gediversifieerde portefeuille.

En u weet: hogere rendementen houden per definitie hogere risico’s in. Dat was altijd zo en zal voorlopig nog wel even zo blijven. Risico verlagen betekent de kans op een daling van een belegging beperken. Daarmee voorkomt u kapitaalverlies. Kapitaalverlies is wat portefeuillerendementen echt omlaag haalt. Waardebeleggers beperken hun risico's tot een minimum om hogere rendementen te realiseren.

3. Plan uw volgende zet
Nadat u de huidige staat van uw beleggingsportefeuille heeft beoordeeld, is het tijd om uw volgende zet te plannen. Misschien hoeft u niets te doen en volstaat de samenstelling van uw portefeuille nog om uw beleggingsdoelstellingen te realiseren. Mar het kan ook zijn dat u uw portefeuille dient aan te passen. De komende dagen publiceert Morningstar op deze website de nodige artikelen die u daarbij kunnen helpen. U leest meer over het samenstellen, onderhouden en samenstellen van een beleggingsportefeuille. Uiteraard wordt u ook op aantrekkelijke beleggingsfondsen en aandelen gewezen.

Nog een basisregel die onlogisch lijkt: denk niet dat u de markt kunt verslaan. De mens heeft van nature de neiging om zich eerder te overschatten dan te onderschatten. Maar per definitie kunnen de meeste - particuliere - beleggers de markt niet verslaan. Denkt u ook niet, dat u een complexe beleggingsstrategie nodig heeft om de markt te overtreffen. Het is gebleken dat de eenvoudigste strategie van kopen tegen een lage koers en verkopen tegen een hogere koers betere resultaten oplevert dan elke andere strategie. Te complexe strategieën kunt u het best links laten liggen en aan beleggingsstrategieën en producten die u niet begrijpt begint u al helemaal niet.


Lees ook
Hoe realiseer ik mijn financiële doelen?

Waarom u een beleggingsfilosofie moet hebben

Bepaal uw financiële prioriteiten met Morningstar’s beleggingspiramide