Het provisieverbod één jaar na dato

Wat heeft het provisieverbod inmiddels teweeggebracht bij beleggers, fondshuizen, adviseurs, distributeurs van fondsen en de toezichthouder? Voor een antwoord op deze en andere vragen organiseerde Morningstar een debat met een aantal hoofdrolspelers.

San Lie 06 november, 2014 | 15:42
Facebook Twitter LinkedIn

Bedrijfsmodellen voor banken, beleggingsadviseurs en fondshuizen zouden gaan veranderen. Beleggers moesten gaan betalen voor advies. Partijen zouden met innovatieve oplossingen voor advies komen. Mandaten zouden fondsen vervangen en ETFs zouden eindelijk doorbreken. Dat waren de verwachtingen één jaar geleden aan de vooravond van het provisieverbod. Nu het provisieverbod bijna één jaar van kracht is zijn de eerste tekenen waartoe het heeft geleid zichtbaar. 

Hebben adviesklanten zich laten verleiden tot een beheerpropositie, of zijn ze massaal overgestapt naar execution-only platforms? Hebben beleggingsfondsen aan populariteit gewonnen nu de kosten zijn gehalveerd, of dirigeren beleggers hun geld met name richting ETFs? Welke innovatieve oplossingen zijn er reeds zichtbaar in de markt die ontevreden klanten een nieuwe manier van beleggen bieden? Is de toezichthouder AFM nu tevreden? Zijn de ‘perverse prikkels’ helemaal uit het systeem verdwenen of zijn er onvoorziene situaties ontstaan?

Om antwoorden te krijgen op deze vragen organiseerde Morningstar dinsdagmiddag op zijn kantoor in Amsterdam een debat. Het was een vervolg op de discussiebijeenkomst in december 2013 die vooral ging over alle aanstaande veranderingen van het provisieverbod.

Ik had de eer om Tim Mortelmans (Hoofd Toezichtgroep Financiële Ondernemingen bij Autoriteit Financiële Markten (AFM)), Hans Janssen Daalen (Algemeen Directeur van de Dutch Fund & Asset Management Association (DUFAS)), Rico Fasel (Director Product Management Investment Advisory bij ABN AMRO Bank) en Jean-Paul van Oudheusden (Head of Business Development bij BinckBank) kritisch aan de tand te voelen over de impact van dit verbod. Hein Kuijpers, Head Intermediary bij Schroders, trapte de bijeenkomst af met cijfers over het gebruik van een adviseur door beleggers. Schroders heeft hier samen met TNS Nipo onderzoek naar gedaan voor zijn jaarlijkse beleggingsbarometer.

Stap terug
Voor wie bovengenoemde termen als 'provisieverbod' en 'execution only' weinig zegt: sinds 2009-2010 is een discussie gaande over de vraag in hoeverre het wenselijk is dat fondshuizen een zogenaamde retrocessie of provisie aan banken en vermogensbeheerders betalen om op het schap te mogen liggen en daarmee in feite het adviesmodel subsidiëren. Volgens de toezichthouder en wetgever konden vanuit dit systeem zogenaamde ‘perverse prikkels’ ervoor zorgen, dat de klant niet het beste fonds kreeg geadviseerd, maar het fonds dat de distributeur het meeste opleverde. Begin 2013 sloten een aantal banken een zogenaamd ‘herenakkoord’ met de AFM om hierin verandering te brengen. Per 1 januari van dit jaar is het niet meer toegestaan om een provisie te betalen en dienen banken en vermogensbeheerders de eindklant een rekening te sturen voor de geleverde adviesdiensten.

Bewegende klant
Allereerst kwam uiteraard de bewegende klant aan bod. Uit het Schroders-onderzoek blijkt, dat 20 procent van de adviesklanten (relatief vermogende beleggers die bij een bank in aanmerking komen voor beleggingsadvies of vermogensbeheer) inmiddels is overgestapt van een adviesrelatie naar een doe-het-zelf kanaal. Nog eens 20 procent overweegt hetzelfde te doen. Kosten blijken daarbij niet eens het doorslaggevende argument te zijn: 76 procent van de ondervraagden vind dat hij/zij goed genoeg in staat is om het zelf te doen.

Alhoewel de panelleden zich niet allemaal herkenden in deze specifieke cijfers, waren ze het wel eens over de richting. Het traditionele advieskanaal blijkt al langer leeg te lopen, om meerdere redenen. Sommige beleggers blijken liever advies bij hun buurman in te winnen dan bij een financieel adviseur.

Innovatie
Tim Mortelmans herhaalde zijn oproep van vorig jaar aan de sector om vooral creatief en innovatief bezig te zijn, en te kijken hoe de belegger – die kennelijk andere behoeften heeft – beter te bedienen. Vooral tussen het traditionele full fledge advies en het execution only kanaal ligt veel onontgonnen ruimte. Mortelmans benadrukte nog eens, dat je innovatie niet vanuit een juridisch kader moet benadrukken en dat de AFM open staat voor innovatieve bedienmodellen. Vanuit de zaal kwamen echter weinig concrete innovatieve ideeën, terwijl er in het buitenland al wel een aantal concrete voorbeelden zijn.

Open architecture
De angst die vorig jaar in de markt heerste – en overigens in andere delen van de wereld nog steeds heersen – dat het provisieverbod de doodsteek zou zijn van de open architecture, is vooralsnog niet terecht. De meeste in Nederland aanwezige (buitenlandse) fondshuizen bieden nog steeds een aanzienlijk deel van hun assortiment aan. De angst zit hem er nu meer in dat banken zogenaamde mandaten (zeg maar op maat gemaakte beleggingsoplossingen) aan hun klanten gaan aanbieden, die ze goedkoop kunnen inkopen en tegen een hoge marge kunnen aanbieden.


Rico Fasel van ABN AMRO gaf echter aan selectief te zijn in het gebruik van mandaten en te kijken waar het waarde toevoegt en waar niet. Beleggingsklanten van ABN Amro zouden profiteren van de eventuele kostenvoordelen.

Op de vraag of beleggers er nu in financieel opzicht beter of slechter op waren geworden, kon door de panelleden geen eenduidig antwoord op worden gegeven. Dat hing toch echt van de individuele belegger af.

Geleerde lessen
Waar iedereen het wel over eens was, is dat het ‘een volgende keer’ vooral op administratief terrein beter kan. Om aan het provisieverbod te voldoen hebben fondshuizen nu 1) de vergoedingen voor bestaande aandelenklassen van een beleggingsfonds verlaagd; 2) nieuwe aandelenklassen zonder distributievergoeding gelanceerd; 3) de institutionele aandelenklasse geopend voor particuliere beleggers. Veel beleggers zien door de bomen het bos niet meer.

Vloek of zegen?
Ik stelde mijn slotvraag van vorig jaar ook dit jaar aan het panel: is het provisieverbod een vloek of zegen? Hoewel er nog de nodige mitsen en maren zijn en er ook nog heel veel werk gedaan moet worden, waren Mortelmans, Janssen Daalen, Fasel en Van Oudheusden 
het er unaniem over eens dat het een zegen is. Meer transparantie, integriteit, innovatie en druk op de kosten.


Lees ook
Een gezegend provisieverbod

Facebook Twitter LinkedIn

Over de auteur

San Lie  Head Of Research, Morningstar Benelux

© Copyright 2024 Morningstar, Inc. Alle rechten voorbehouden.

Voorwaarden        Privacybeleid        Cookie Settings        Beleidsdocumenten